Бүгүнкү күндө, мектептер жана бала бакчалар жабык кезде, балдар үйдө отурганга мажбур болуп жатышат.
Балдардын кооптонуусу ата-энелердин кооптонуусунан келип чыгат, ошондуктан ата-энелер балдардын алдында азыркы кырдаалдагы терс, кооптонуу жаратуучу маалыматтарды талкуулагандары туура эмес.
Режим жана структура – булар жөндөмдүүлүктү сактоо үчүн гана эмес, ошондой эле жаңы шарттарда кантип иштөөнү үйрөнүү үчүн маанилүү учурлар. Ошондуктан, күндүн режими мурункудан да маанилүү. Ал эми окууга келсек, мейли ал баланын мектептегидей убакытын албасын, так структура болушу керек. Бала компьютерде отуруп, вебинар тутумуна киргенде же ал жерде тапшырмаларды аткарганда, ал кийимин алмаштырышы керек. Кийимдерди алмаштыруу – бул ролдорду өзгөртүү, андыктан балага азыр үйдө жасалышы керек болгон иш-аракеттерге катышуу оңой болот. Дагы бир кеңеш – бул мейкиндик зонаны даярдоо, үйдөн бала орун ала турган кичи класс менен жабдылган белгилүү бир жерди табуу. Анын чеберчилиги өнүккөндө гана ноутбук менен полго жатууга мүмкүнчүлүк болот, бирок баштапкы баскычта бул мейкиндикти физикалык түрдө бөлүп берүү керек.
Баланын жашоосунда маанилүү ролду курбулары менен болгон өз ара иш-аракети ойнойт – мектеп, короодогу оюндар, достордун туулган күнү ж.б. Бирок карантин учурунда ата-энелер баланын ден-соолугу үчүн аларды изоляциялап турушу керек. Балага көчөдө сейилдөөгө жана достору менен маектешүүгө жардам бере албаган жагдайда, ал кантип көңүл ачууга болот?
Балдар психологдору жана ата-энелер балдарга үйдө калуу керектигин кантип түшүндүрүп берүү керек жана карантинде жүргөндө аларды кантип көңүл ачуу керектиги жөнүндө айтып беришти.
Биринчиден, балага ар дайым кам көрө турган жана ага кызыктуу сабак таба турган адам дайыма жанында болооруна ишендиришиңиз керек.
Коронавирус жөнүндө балдар менен кантип сүйлөшсө болот: балдар психологдорунун кеңеши
Психологдор балдар менен коронавирус жөнүндө сүйлөшүүнү, алар ал жөнүндө сураганда гана айтып берүүгө кеңеш берет. Болбосо, алар баары бир сизди укпайт. Жаш балдар үчүн оору – бул абстракттуу түшүнүк, ошондуктан аларды изоляциялоонун зарылдыгы аларды көбүрөөк капалантат.
Эгерде сиз медициналык мекемеге барышыңыз керек болсо, анда балаңызга ал жактагы адамдар аны коргоо үчүн иштеп жаткандыгына басым жасаңыз.. Балаңызга өзүңүздү кантип коргогонуңузду айтыңыз.
Балаңызга туура адаттарды үйрөтүп, ага өзүн башкара билүү сезимин берүү үчүн көңүлдүү ыкманы ойлоп табыңыз. Мисалы, сиз колду жууну оюнга айланта аласыз. Балаңызга: “Айлана-чөйрөдө вирустар бар, андыктан сак болушубуз керек. Колубузду жуушубуз керек, андан кийин вирустардан кантип арылышыбызды айтып берем» – деңиз.
Күн тартибин сактаңыз
Психологдордун айтымында, карантин учурунда баланын кадимки күндөлүк режимин сактоо маанилүү. Сиз карантинди кошумча эс алуу деп алып, эртеден кечке сыналгынын алдында отуруп калышыңыз мүмкүн. Бирок, графиктин кескин өзгөрүшү балага стрессти да алып келиши мүмкүн.
Кагазга же стикерге күнүмдүк иш-аракеттерди жазып, бала дайыма көрүп тургандай кылып илип коюу пайдалуу. Ал күнү бою кандай иш-аракеттер болоорун билип – оюндарга, окууга жана эс алууга убактысы бар экенине так үмүттөнүшү керек.
Досторуңуз жана жакындарыңыз менен байланышта болуңуз
Баланын достору менен байланышып турушу маанилүү, бул анын стресс деңгээлин төмөндөтөт. Ошондой эле сиз өзүңүз бара албаган туугандарыңыз жана жакындарыңыз менен байланышып туруңуз, ден-соолугуңузга кам санап жатканыңызды билдириңиз.
Skype жана башка видео байланыштарды колдонуңуз. Эгер туугандарыңыз аларды колдонууну билбесе, үйрөтүңүз. Досторуңуз жана туугандарыңыз менен соцтармактарда жана мессенджерлерде баарлашыңыз.
Бий кече өткөрүңүз
Эгерде карантин балаңыз менен көчөдө сейилдөөгө мүмкүнчүлүк бербесе, анда үйдө балаңыз үчүн бий кечесин уюштуруңуз. Сизге керектүү нерсе – интернеттен керектүү музыканы табуу.
Эгер сиз аны кечени кооздоп берүүнү сунуштасаңыз, бул балага дагы жагат. Сиз баннерлерди же плакаттарды жасасаңыз болот. Ошондой эле, Жаңы жылдык гирляндалар сиз үчүн пайдалуу болушу мүмкүн – алар сиз үчүн майрамдык маанайды жаратат.
Электрондук шаймандарды карантин учурунда акыл менен колдонуңуз.
Ата-энелер баланын компьютер, планшет же телевизор экрандарында карантиндик убакытты өткөрө алабы же жокпу деген ар кандай ойдо. Айрымдар балага көңүл ачуу үчүн электрондук шаймандарды колдонушат, ал эми башкалар гаджеттерди колдонууну катуу чектешет.
Балага гаджеттерди колдонууга тыюу салуунун кажети жок, бирок сиз ага ылайыктуу мазмунду тандап алышыңыз керек. Youtube сайтындагы үйрөнүү колдонмолору жана каналдары ага ылайыктуу. Көңүл ачуу видеолору баланын жашына туура келиши керек.
Балаңызды үй жумуштарына тартыңыз
Балдар психологдорунун айтымында, үч жаштан ашкан балдар ата-энелерине үйдөн жардам берүүдөн пайда көрүшөт. Бала канчалык жаш болсо, ата-энесине ар кандай үй жумуштарында жардам бергенди ошончолук жакшы көрөт. Алар кир жууганга, чаң соргуч менен тазалаганга, дасторкон даярдаганга ж.б. жардам беришет.
Балаңыз менен ар түрдүү буюмдарды жасаңыз (кол өнөрчүлүк)
Кол өнөрчүлүк – бул баланын көңүлүн көтөрүп, анын чыгармачылык жөндөмүн көрсөтүүгө жакшы шарт. Көпчүлүк ата-энелер балдар бул иш-аракетти жактырат дешет. Бул үчүн ар түрдүү колдо болгон материалдарды колдоно аласыз: скотч лентасы, бут кийимдин картон кутучалары, кездеменин кесиктери ж.б. Бул максатта ар кандай түстөгү оролгон кагаздар бар: балдар алардан коллаждарды, куурчактар үчүн көйнөктөрдү, атүгүл чептерге дубалдарды жасашат. Бардык кагаз колдонулган күндө да, балдар калган картондон кылыч жасап алышып, салгылашта жүргөндөй ойношот.
Балдардын кыялдануусу чексиз, алар кол өнөрчүлүктүн жана оюндардын ар кандай түрүн ойлоп таап, колдоно алышат. Андыктан, карантин учурунда оюн үчүн туалет кагазын жана кагаз сүлгүлөрдү бербеңиз.
Балаңыз сүйүктүү оюнчуктары менен ойноого шарт түзүңүз
Эреже боюнча, ар бир баланын сүйүктүү оюнчугу бар, аны менен ал бир нече саат бою ойной алат. Айрымдар үчүн, бул такта оюндары, башкалар үчүн – Lego конструкторлору. Балдар конструктор бөлүктөрүнөн ар кандай буюмдарды түзүүнү же бөлүктөрдү түсү, өңү боюнча жөндөөнү жакшы көрүшөт. Балага түрткү берүү үчүн, сиз ага бир тапшырма койсоңуз болот. Мисалы, сиз андан: “Канчалык бийик мунара курай аласың?” – деп сурасаңыз болот.
БАЛДАРЫҢАРДЫ ЖАКШЫ КӨРГҮЛӨ ЖАНА КАМ КӨРГҮЛӨ!
БУЛ ЖЕҢИЛ ЭМЕС УЧУРДА БАЛДАРЫҢЫЗДАРДЫН ЖАНЫНДА БОЛУҢУЗДАР